2020
- Unusual Antivaxxers? Reflexive doubt and motivated reasoning in advanced information societies, Lecture for RIVM, Bilthoven, 4-2-2020
- All you need to know about the social bases of nostalgia, Academic Forum, Tilburg, 23-1-2020
2019
- The social bases of conspiracy theories, Lecture for ‘Word Wizards meet Scientists’, Academic Forum, Tilburg, 29-11-2019.
- Nostalgie en onzekerheid; Lezing tijdens de nacht van de sociologie, Rotterdam, 22-11-2019
- Deelname Werkgroep Trendpanorama Rijkswaterstaat; Expeditie RWS2050, Den Bosch, 5-11-2019.
- The social and cultural roots of nostalgia; Versot Kroegcollege,Tilburg, 29-10-2019
- Fuck the system? Power to the people? Maatschappelijk onbehagen en institutioneel vertrouwen in Nederland; Lezing Samenleving in Transitie, Algemene Bestuursdienst, Den Haag, 15-10-2019.
- Het grootste probleem van de journalistiek; Voorgedragen column in Paradox: Vertrouwen in Journalistiek debat, AcademicForum, 19-9-2019.
- Verzorging zonder Staat? Maatschappelijk onbehagen en publieke denkbeelden over sociale zekerheid; ‘Back to the future’ workshop 1 Onderzoeksagenda voor de forensische jeugdzorg, KFZJ/ GGZE/ UCT/DJI, Nieuwersluis, 28-6-2019
- Science Under Siege: Modern-day discontents and the public legitimacy of science; Sociological Imagination for the 21st century Lecture series, Department of Sociology, Ghent University, 08-05-2019.
- Science Under Siege: Modern-day discontents and the public legitimacy of science. Brown Bag Seminar, Department of Sociology, Trento University, 11-4-2019.
- A second home for Christians: Unraveling the relationship between religious background and populist voting in the Netherlands; Keynote lecture, Pious Radicals conference, University of Siegen, Germany, 15-3-2019
- Unusual suspects: Onbehagen en reflexieve twijfel onder antivaxxers, Lezing op symposium: Het tegengaan van Faccinatiefabels, UVA, 14-2-2019, Amsterdam.
- De strijd om de waarheid: Rationalisering, onbehagen en vertrouwen in de wetenschap. Lezing voor de Van Cobbenhagenlecture, Tilburg University, 17-1-2019
- Onderzoek doen: Wat, waarom, hoe? Odulphus, Tilburg, 15-1-2019
2018
Open science: Paywall
Screening of ‘Paywall: The Business of Scholarship’. Did you know that commercial publishers of scientific work are making profits up to 40%?! Afterwards a dicussion led by prof. Peter Achterberg on the pros and cons of open access publishing. (language: English) – Tilburg University, December 11, 2018.
Over Wetenschap
In deze les voor de plusklas van basisschool De Jozefschool (Aalsmeer) legde ik uit wat een professor zoal de hele dag doet, hoe lang je moet studeren, hoe onderzoek in elkaar steekt, en alles wat verder nog maar ter tafel kwam.
Aalsmeer, 14-11-2018.
Het gevecht om de waarheid
In deze lezing reageer tijdens het Nijmeegse Inscience festival op de film Behind the curve. Ik focus op twee vragen: 1) waar komt toch die schijnbare fragmentatie van wetenschappelijke kennis vandaan, en 2) hoe komt het eigenlijk dat al die wetenschapswantrouwers constant zich willen baseren op experimenten, waarnemingen en eigen onderzoek om hun eigen theorieën te staven?
Nijmegen – Inscience festival, 10-11-2018
Religie en Populisme
In deze lezing ga ik in op redenen waarom Nederlanders met een religieuze achtergrond eigenlijk wel of niet op populistische partijen zouden willen stemmen. Enerzijds staan zij minder positief tegenover immigratie, de islam, en hebben zij een sterker ontwikkeld autoritarisme dan niet-gelovigen, wat hen drijft richting populistische partijen. Maar anderzijds ‘beschermt’ hun religieuze achtergrond hen ook tegen modern onbehagen, en omarmen christenen moreel traditionalisme hetgeen hen vervreemd van populistisch rechtse partijen.
Dordrecht, Netwerkdag Reformatorisch Populisme, SGP/ Biblebelt Netwerk, 2-11-2018
Night University
Toronto
Democratization of science: who wants it, and why?
If new terms as ‘post-fact’, ‘post-truth’, ‘alternative facts’, ‘anti-science’, and ‘fake science’ indicate anything, it is that modern post-industrial societies are characterized by a skeptical and suspicious attitude towards science. Yet, in the face of this looming skepticism, there are also strong indications that the publics of these countries nowadays embrace science as never before: Members of the public demand more democratic control of science, and they like to take part in the production of scientific research and knowledge itself.
In this seminar, I will talk about a ‘science confidence gap’ in public attitudes towards science. While people apparently have an appetite for scientific methods and principles, and have clear hopes and aspirations for science to solve real-world problems, these scientific aspirations are combined with a strong public distrust of scientific institutions and scientific experts. Furthermore, during the seminar I will discuss how this gap between science aspirations and trust in science institutions inspires people to support ongoing democratization of science. (Lecture CULTURE, MEDIA & SOCIETY LUNCH SEMINAR, Department of Sociology, Leuven University, 19-3-2018)
Slides: https://prezi.com/view/ED6s7gpojTY2y0IwDxCE/
Draining the swamp, – Understanding Trump’s electoral appeal
During this lecture, I explained the reasons why people electorally are attracted to Trump.
(Lecture for Magister JFT, Tilburg University, 5-3-2018)
Slides: https://prezi.com/view/35aFFXQCGic7NtZtqyrF/
Lunchdiscussie ‘waarheid en democratie’
Tijdens deze lunch discussie legde ik uit 1) waar toch al het onbehagen met geinstitutionaliseerde wetenschap vandaan komt, 2) dat dit geenszins betekent dat wetenschappelijk denken aan populariteit inboet, en 3) dat gewoonweg de dingen uitleggen niet goed zal vallen voor mensen die wetenschap als ook maar een mening zien….(Lezing D66 campagne bijeenkomst, Tilburg Universiteit, donderdag 22 februari)
2017
And the truth shall set you free; Trust in scientific methods and scientific institutions
‘The relationship between the scientific community and the general public has never been worse in living memory’, Haerlin and Parr argued roughly 20 years ago, suggesting that there is a deep crisis in the public legitimacy of science. At the same time, public interest in science, and scientific matters seems not to be wavering at all. Only three years ago, the Dutch OC&W argued in their Wetenschapsvisie that ‘Society is more interested in science than ever before ….’
In my lecture, I will talk about the science confidence gap in public attitudes towards science. While people apparently have an appetite for scientific methods and principles, and have clear hopes and aspirations for science to solve real-world problems, these scientific aspirations are combined with a strong public distrust of scientific institutions and scientific experts. Furthermore, I’ll discuss how this gap between science aspirations and trust in science institutions inspires people to support a veritable democratization of science.
Keynote lecture, Ethical Forum, What place (if any) for academics in our post-truth era?, Brussels, December 7th, 2017
Complotten in de polder
Lezing Varendonck College in Asten
Tilburg 90 years
In de week van de verjaardag van onze universiteit, gaf ik drie lezingen over het publieke vertrouwen in de wetenschap. Tijdens Night University, tijdens Junior college en tijdens de Alumnidag. Hieronder de slides die ik tijdens de alumnidag heb gebruikt (Tilburg, 16,17,18-11)
Terug naar nooit geweest?
In deze (vier minuten durende) lezing in het kader van het weekend van de wetenschap leg ik uit hoe modern onbehagen leidt tot gevoelens van nostalgie: een mateloos verlangen naar simpelheid, harmonie en geluk. Tilburg CS, 6-10-2017
The social bases of support for conspiracy theories
The landing on the moon, 9/11 or the deep state. Hidden alliances could be everywhere according to obscure websites, distrustful politicians and many others. Why do people believe in conspiracy theories?, Tuesday, September 26, 2017, Tilburg University, Academic Forum
The social bases of conspiracy theories from Peter Achterberg
Social and cultural discontents and the public perception of science
In this lecture, I talk about the public perception of science in a meeting about John Ioannidis’ work on improving science and science communication, Rotterdam, August 25th, 2017
Sociale bedrijvendagen
In deze korte lezing leg ik masterstudenten die binnenkort de arbeidsmarkt opgaan uit dat het met hun human capital wel snor zit, maar dat ze beter moeten werken aan hun sociale kapitaal!
Vrijheidscollege: Reactie op Sunny Bergman
In deze reactie ga ik in op white priviledge, onderzoek naar denkbeelden over culturele verschillen, vrijheid van meningsuiting en cultural framing. Lezing, 13 april, Tilburg
Maatschappelijk onbehagen en het publieke aanzien van de wetenschap
Veel mensen maken zich zorgen om het publieke aanzien van de wetenschap. En veel onderzoek wijst op de rol van maatschappelijk onbehagen. In deze lezing onderzoek ik de gevolgen van twee soorten maatschappelijk onbehagen: anomie en nostalgie. Het blijkt dat deze soorten onbehagen samenhangen met institutioneel wantrouwen ten aanzien van de wetenschap, maar ook met een voorkeur voor positivisme als kennisleer en met een voorkeur voor individuele epistemologieen. Onbehaaglijke mensen willen nog steeds de werkelijkheid en niets dan de werkelijkheid ontdekken, en hangen daarvoor sterk aan hun eigen intuitie en ervaring als bron van kennis. Lezing 7 april, Utrecht.
Recycling: Weerstand overwinnen?
Producenten van nieuwe technologieen zien vaak een grootse toekomst voor hun producten. Maar bij de introductie van deze innovatieve producten blijkt dat het grote publiek er niet voor te porren is. In deze lezing, gehouden tijdens het afvalcongres voor producenten binnen de afval en recyclingindustrie, ga ik in op twee vragen: Wat zijn de sociologische achtergronden van maatschappelijke weerstand tegen innovatieve technologieen? En, hoe is deze maatschappelijke weerstand te overwinnen? Lezing 23 maart, Eindhoven.
Farewell to the leftist working class
For decades on end, members of the lower socio-economic strata have been voting for leftist parties in many Western countries. These conventional class-party ties have come to an end, puzzling many political commentators. Instead of voting for a leftist party, the working classes’ preferences have shifted towards populist parties like PVV, VlaamsBelang, FPO, and UKIP.
In this lecture, Peter Achterberg will discuss why this is so. More specifically, he will discuss three questions: 1) What explains the rise of radical right-wing political parties? 2) What explains the voting preferences of the working classes? And 3) Why have these changed in time?Lecture for Tilburg University Alumni: March 16th
Tomeloos en hopeloos: Politiek in onbehaaglijke tijden
De verdeeldheid in Nederland is tomeloos en hopeloos. Alwaar de een de grenzen dicht wil, wil de ander ze ruimhartig openstellen. Alwaar de een baalt van politici, rechters en wetenschappers, heeft de ander meer vertrouwen dan ooit in de institutionele ruggengraat van de samenleving. En waar vroeger een paar partijen het voor het zeggen hadden, is het huidige politieke landschap zo versplinterd dat het moeilijk lijkt nog coalities te smeden.
Daags voor de verkiezingen, zal de Socioloog des Vaderlands zijn licht laten schijnen over de politieke verdeeldheid in Nederland. Wat zijn de achtergronden? Waarom spelen nostalgie en maatschappelijk onbehagen juist nu zo’n grote rol van betekenis? En, is de situatie echt zo tomeloos en hopeloos als de eerste zin van dit stukje doet bevroeden?Lezing samen met Tim Reeskens voor studieverenigingen van de Faculteit der Maatschappij- en Gedragswetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam. (9 maart 2017) Geen slides – want geen ondersteuning voor audiovisuele toestanden in Amsterdam….
Power to the people!
We willen meepraten. Meebeslissen over van alles en nog wat! Wat politici allemaal doen, moet gecontroleerd worden door het volk. Bijvoorbeeld via constant peilingen en referenda. Wat wetenschappers allemaal uitspoken, kan beter bepaald worden door de mensen in de samenleving. En we moeten natuurlijk ook inspraak in de rechtspraak! Het volk ziet zich geplaatst tegenover (corrupte) elites, en eist democratisering! Het volk aan de macht! Want het volk is immers een zuivere, ongecorrumpeerde bron van kennis, macht en rechtvaardigheid!
Tijdens deze lezing gaat Peter Achterberg, hoogleraar sociologie aan de Universiteit van Tilburg, in op de vraag waarom tegenwoordig zoveel mensen, zowel ter rechter maar ook ter linker zijde van het politieke spectrum, dromen van ‘het volk aan de macht’! Het ideaal dat opkwam in de roerige jaren ’60 en ’70 aan de linker kant van het politieke spectrum, is thans nogal populair aan de rechter zijde. Populisten als Wilders, Trump en Le Pen zweren erbij. De vraag is hoe dit te verklaren valt…Lezing voor Landelijk Sociologie Congres, Utrecht, 20-2
Een samenleving vol ‘individuen’?
Elke samenleving is aan verandering onderhevig. Zo ook de Nederlandse. In relatief korte tijd vond in Nederland een proces van individualisering plaats. Dit wil zeggen: Het geloof dat men een individu is, helemaal vrij is, en dus kan doen en laten men wil, en het hoogste doel zelfontplooiing is, is flink toegenomen in Nederland. En deze individualisering heeft grote gevolgen voor allerlei aspecten van de Nederlandse samenleving. Of het nu gaat over de manier waarop we scholing, opvoeding of management en organisaties inrichten, over de gevolgen voor het religieuze en politieke landschap van Nederland, of over de manier waarop men tegenwoordig nog aankijkt tegen de wetenschap, het proces van individualisering heeft gevolgen.
Sociologie is een wetenschappelijke discipline waarin de maatschappij centraal staat. Sociologen willen begrijpen waarom zij verandert. Tijdens deze presentatie legt Peter Achterberg aan de hand van het individualiseringsproces uit wat Sociologie precies inhoudt, en wat je ermee kunt.Lezing CSG Willem van Oranje, Oud-Beijerland, 09-02
“Niets is wat het lijkt”; Achtergronden van affiniteit met complotdenken in Nederland
Lezing voor nascholingsdag maatschappijwetenschappen, Utrecht, 2/2